Kirie (切り絵, có nghĩa là “bức tranh cắt”) là một loại hình nghệ thuật truyền thống của Nhật Bản, trong đó các nghệ nhân sử dụng dao hoặc kéo để cắt giấy, tạo ra những hình ảnh tinh xảo và chi tiết. Không giống như các hình thức cắt giấy khác trên thế giới, kirie nổi bật bởi sự tinh tế, sự cân bằng trong thiết kế và khả năng truyền tải cả sự sống động lẫn tĩnh lặng trong từng tác phẩm.
Lịch sử của Kirie
Kirie bắt nguồn từ thời kỳ Heian (794–1185), khi giấy washi (giấy truyền thống Nhật Bản) bắt đầu được sử dụng rộng rãi trong các nghi lễ tôn giáo và văn hóa. Ban đầu, kirie được dùng để tạo các mẫu giấy cho các nghi thức Shinto hoặc trang trí. Qua thời gian, nó phát triển thành một loại hình nghệ thuật độc lập, với các nghệ nhân sử dụng kỹ thuật cắt giấy để tái hiện cảnh thiên nhiên, con người, động vật và các yếu tố văn hóa Nhật Bản.
Trong thời kỳ Edo (1603–1868), kirie trở nên phổ biến hơn nhờ sự phát triển của ngành sản xuất giấy và sự gia tăng của tầng lớp thương nhân, những người ưa chuộng nghệ thuật dân gian. Đến thời hiện đại, kirie đã được nâng tầm thành một loại hình nghệ thuật tinh xảo, với các nghệ nhân nổi tiếng như Masayo Fukuda và Akira Nagaya đưa nó lên tầm quốc tế.
Kỹ thuật và đặc điểm
Kirie đòi hỏi sự khéo léo và kiên nhẫn tuyệt đối. Các nghệ nhân thường sử dụng:
- Giấy washi: Loại giấy truyền thống Nhật Bản, bền và dễ cắt.
- Dao cắt chuyên dụng: Thường là dao mổ hoặc dao rọc giấy cực kỳ sắc bén để tạo ra các đường nét tinh tế.
- Bảng nền: Một số tác phẩm kirie sử dụng nền màu tương phản (thường là đen hoặc trắng) để làm nổi bật các chi tiết.
Quy trình bắt đầu bằng việc phác thảo thiết kế trên giấy, sau đó nghệ nhân cắt tỉ mỉ từng chi tiết. Một số tác phẩm có thể mất hàng tuần hoặc hàng tháng để hoàn thành, đặc biệt là các thiết kế phức tạp như hình ảnh động vật, phong cảnh hoặc hoa văn truyền thống.
Các nghệ nhân nổi bật:
Masayo Fukuda:
Được biết đến với các tác phẩm cực kỳ chi tiết, như hình ảnh bạch tuộc và các loài sinh vật biển. Các tác phẩm của bà thường được tạo ra từ một tờ giấy duy nhất, thể hiện sự điêu luyện trong kỹ thuật cắt.
Cùng xem qua một số tác phẩm tiêu biểu:
Akira Nagaya:
Từng làm việc trong ngành thực phẩm (cắt sashimi), Nagaya chuyển sang kirie và tạo ra những tác phẩm với độ chính xác đáng kinh ngạc, thường miêu tả thiên nhiên và văn hóa Nhật Bản.
Kirie trong văn hóa hiện đại
Ngày nay, kirie không chỉ giới hạn ở Nhật Bản mà còn được yêu thích trên toàn thế giới. Các triển lãm kirie thường xuyên được tổ chức, và nghệ thuật này đã truyền cảm hứng cho nhiều nghệ sĩ quốc tế. Ngoài ra, kirie cũng xuất hiện trong các sản phẩm thủ công, như bưu thiếp, tranh treo tường và thậm chí là các thiết kế thời trang.
Trải nghiệm Kirie
Thật tiếc là tại Việt Nam chưa có loại hình workshop Kirie. Nếu bạn muốn thử sức với kirie, có nhiều workshop tại Nhật Bản, đặc biệt ở các thành phố như Tokyo và Kyoto, nơi bạn có thể học các kỹ thuật cơ bản. Ngoài ra, các bảo tàng như Bảo tàng Giấy ở Tokyo thường trưng bày các tác phẩm kirie nổi bật.
Một số thông tin workshop kirie tại Nhật bạn có thể tham khảo:
1.Kirin Kirie Workshops
- Mô tả: Kirin Kirie tổ chức các workshop Kirie kết hợp với các hoạt động văn hóa Nhật Bản như trình diễn kimono, trà đạo và cắm hoa ikebana. Các workshop này thường diễn ra tại các sự kiện hoặc lễ hội ở Nhật.
- Link: www.kiri-e.com
- Lưu ý: Bạn cần liên hệ trực tiếp qua website để biết lịch cụ thể và địa điểm.
2.Kirie Workshop tại Kakimori (Tokyo)
- Mô tả: Kakimori, một cửa hàng nổi tiếng về giấy washi và văn phòng phẩm ở Tokyo, tổ chức các workshop Kirie định kỳ. Đây là cơ hội để học kỹ thuật cắt giấy từ các nghệ nhân.
- Link: www.instagram.com/kakimori_tokyoshop (Kiểm tra Instagram của Kakimori để biết thông tin cập nhật về workshop)
- Địa điểm: Kakimori, Kuramae, Tokyo.
3.KUBO Shu Papercutting Museum (Osaka)
- Mô tả: Bảo tàng cắt giấy của nghệ nhân Shu Kubo ở Osaka cung cấp cả triển lãm và workshop thực hành Kirie. Du khách có thể học cách tạo các mẫu Kirie đơn giản dưới sự hướng dẫn của chuyên gia.
- Link: www.kuboshu-kirie-m.com
- Địa điểm: Kita-ku, Osaka.
4.Kirie Workshop tại KAI Alps (Nagano)
- Mô tả: KAI Alps, một khu nghỉ dưỡng ở Nagano, cung cấp workshop Kirie như một phần trải nghiệm văn hóa Shinshu, giúp du khách tìm hiểu về thiên nhiên và văn hóa địa phương qua nghệ thuật cắt giấy.
- Link: hoshinoresorts.com/en/hotels/kaialps/
- Lưu ý: Cần đặt trước qua website của KAI Alps.
5.Osaka Kirie Center
- Mô tả: Trung tâm Kirie ở Osaka cung cấp các lớp học và workshop về nghệ thuật cắt giấy, phù hợp cho cả người mới bắt đầu và người có kinh nghiệm.
- Link: Không có website chính thức, nhưng bạn có thể tìm thông tin qua TripAdvisor hoặc liên hệ trực tiếp qua địa chỉ: 1-19-15 Tenjimbashi, Kita-ku, Osaka.
- Địa điểm: Kita-ku, Osaka.
Workshop với Nahoko Kojima (Tokyo)
- Mô tả: Nghệ nhân Kirie nổi tiếng Nahoko Kojima từng tổ chức workshop tại Tokyo, đôi khi hợp tác với các thương hiệu như Lexus. Các workshop này thường giới hạn số lượng người tham gia và cần đăng ký trước.
- Link: https://www.facebook.com/papercutart.craft (Kiểm tra các sự kiện trên trang Facebook của Nahoko Kojima để cập nhật)
- Lưu ý: Theo dõi thông báo trên mạng xã hội để biết thời gian tổ chức.
Lời khuyên:
- Hầu hết các workshop yêu cầu đặt chỗ trước, đặc biệt với những workshop do nghệ nhân nổi tiếng hướng dẫn.
- Một số workshop có thể chỉ được quảng bá qua mạng xã hội (Instagram, Facebook) hoặc website của địa điểm tổ chức, vì vậy bạn nên kiểm tra thường xuyên.
- Nếu bạn ở Tokyo hoặc Osaka, đây là hai thành phố có nhiều workshop Kirie nhất. Kyoto cũng có thể có các lớp học tại các trung tâm văn hóa, nhưng ít phổ biến hơn.
